Før du kan dele frå tomt eller bygge nytt, må du dokumentere at området har tilstrekkeleg tryggleik mot naturfare, i tråd med plan- og bygningslova § 28-1 og TEK17 kapittel 7.

Å vurdere naturfare kan vere komplekst. Det finst mange ulike typar fare – og mykje informasjon du må sjå på. Her får du hjelp til å forstå korleis du kan sjekke og dokumentere dette.

1. Kvar finn du informasjon om naturfare

Dei viktigaste kartverktøya:

• NVE Atlas – nasjonalt kartverk med faresoner og aktsemdsoner for skred, flaum og kvikkleire.
• Kommunekart – viser mange av dei same temalaga, inkludert kommunale faresonekart.

Tips: Bruk begge – dei kan innehalde supplerande informasjon.

2. Faresoner og aktsemdsoner

Faresoner

• Kartlagt område med fastsett faregrad.
• Viser om eigedomen ligg innanfor område med fare for skred eller flaum, med vurdert sikkerheitsklasse.
• Dersom eigedomen ligg trygt i forhold til rett sikkerheitsklasse, kan faresonekartet brukast som dokumentasjon.

Aktsemdsoner

• Område med generell fare – ikkje detaljkartlagt.
• Dersom eigedomen ligg i ei aktsemdsone, må du normalt få ei fagleg vurdering frå geoteknikar eller annan kompetent rådgivar.
• Aktsemdsoner gir ikkje svar på om tiltaket er trygt, berre at det må utgreiast.

3. Typar naturfare du må vurdere

Skredfare

• Snøskred (fleire ulike kartlag – til dømes med eller utan skogseffekt)
• Jordskred, sørpeskred, flaumskred
• Stein/skred frå bratt terreng
• Fjellskred med oppskyllingssoner

Flaumfare

• Faresoner for elver og bekkar
• Aktsemdsoner for flaum
• Generell regel: minst 20 meter avstand frå elv
• Små bekkar bør også vurderast med tanke på tilrådd avstand (ofte 20 meter)

Stormflo og havnivåstigning

• I kystnære område må ein vurdere stormflo og klimaframskrivingar.
• Kommuneplanen kan ha eigne krav til høgde over havet.

Kvikkleire

• Sjekk aktsemdskart for kvikkleire i NVE Atlas.
• Ved mindre tiltak i aktsemdsområde for kvikkleire som ikkje medfører tilflytting av folk, kan det vere tilstrekkeleg å følgje den generelle kvikkleirerettleiaren frå NVE.
• Ved større tiltak eller nye bygg med tilflytting må det normalt gjennomførast fagkyndig vurdering eller grunnundersøkingar.

4. Kva sikkerheitsklasse gjeld for tiltaket

• TEK17 kapittel 7 definerer sikkerheitsklassar (S1, S2, S3).
• Mindre tiltak (S1) har lågare krav – men må likevel dokumentere tilstrekkeleg tryggleik.
• For S2 og S3 er krava strengare – til dømes krav om sikring av skog mot snøskred.
• Ved bruk av aktsemdskart for snøskred må ein vurdere skogseffekt – og vite kva skog som må sikrast, noko som kan vere utfordrande å avklare utan fagkyndig hjelp.

5. Lokalkunnskap er bra – men ikkje alltid nok

Mange seier «her har det aldri gått skred eller flaum». Det kan vere riktig – men:

• Farevurdering skal byggje på fagleg grunnlag.
• Historiske hendingar kan vere sjeldne, men alvorlege.
• Kommunen kan ikkje godta mangelfull eller udokumentert vurdering.
• Dersom området ligg i ei aktsemdsone eller faresone med krav om tiltak, må vurderinga gjerast av fagfolk.

6. Slik går du fram

• Sjekk eigedomen i NVE Atlas og Kommunekart.
• Finn ut om den ligg i faresone eller aktsemdsone for relevante farar.
• Samle dokumentasjon.
• Dersom det ligg i aktsemdsone – kontakt fagkyndig for vurdering.
• Legg ved vurdering eller dokumentasjon i søknaden.

Nyttige lenker for meir informasjon

NVE Atlas (skred, flaum, kvikkleire)
NVE Rettleiingar om skredfare og arealplanlegging
Generell kvikkleirerettleiar (NVE)
Direktoratet for byggkvalitet – TEK17 kapittel 7
Kommunekart – Fjord kommune

Tips

• Ver grundig – dokumentasjon på naturfare er heilt avgjerande for godkjenning av frådeling og byggesak.
• Sjekk også kommuneplanen for lokale krav, til dømes krav om høgde over havet i kystsona.
• Ta kontakt med kommunen for rettleiing om du er usikker.